پس از چهل و پنج سال از برگزاری جشن‌های دوهزار و پانصد ساله پهلوی، مستندی درباره این جشن پخش شد که ابعاد تازه‌ای از این واقعه را نشان داد؛ رویدادی که در سقوط رژیم پهلوی تاثیر داشت و بسیاری از مردم را به شکاف عمیق میان نیازهای بدیهی ایشان و بلندپروازی‌های محمدرضا پهلوی آگاه کرد و اکنون حتی برخی چهره‌های نزدیک به خاندان پهلوی، به نقد این جشن پرداخته‌اند.

به گزارش قدس آنلاین به نقل از «تابناک»؛ «کوروش در سخنرانی‌اش گفت: ما بیداریم و همواره بیدار خواهیم ماند. اما او بیدار نبود.» این مهم ترین برش از مستند «مهمانی بزرگ شاه؛ جشن‌های 2500 ساله» بود؛ مستندی که بی بی‌سی روز گذشته -20 مهرماه- به مناسبت چهل و پنج سالگی برگزاری این جشن‌ها پخش کرد. محمدرضا شاه که پایگاه ملی و مذهبی نداشت، قصد داشت با تکیه بر تاریخ هخامنشی، سلسله پهلوی را در ادامه سلسله هخامنشی بخواند و حکومت پلیسی که رضا پهلوی به عنوان یک دهقان‌زاده برپا کرده بود را با برگزاری چنین مراسمی به خاندان‌های پادشاهی باستانی ایران متصل کند.درآمد کلان نفتی ایران باعث شده بود تا محمدرضا پهلوی دست به بلندپروازی‌های متعددی بزند که ارائه وام‌های کلان به بسیاری از کشورهای جهان برای تعریف نقش ایران به عنوان یک کشور ثروتمند و تاثیرگذار، بخشی از این بلندپروازی بود. بخش دیگری از این بلندپروازی، برگزاری جشن‌های دوهزار پانصد ساله برای ارائه چهره‌ای تازه از خاندان پهلوی به عنوان یک خاندان پادشاهی باشکوه است و دعوت سران هفتاد کشور برای حضور در این جشن‌ها نیز در تلاش برای نمایش این چهره به سایر ملل بود.

همین رویکرد باعث شده بود سران برخی کشورها از جمله چندین پادشاه و ملکه ترجیح دهند در این جشن حضور نیابند و در رقابت نمایش شکوه یک خاندان سلطنتی، مهمان نباشند. ملکه بریتانیا شاخص‌ترین چهره‌ای بود که با همین انگیزه حاضر نشد به ایران بیاید و در این جشن شرکت کند و تماشاچی نمایش پهلوی‌ها باشد. 

هزینه‌های جشن بنا به روایت‌های مختلف، از یکصد تا سیصد میلیون تومان برآورد شد که با توجه به قیمت نفت در آن دوران، معادل حدود ده درصد کل اعتبارات ارزی کشور به حساب می‌آمد اما در مستند بی بی سی که بسیاری از مخالفان نظام جمهوری اسلامی ایران نیز سخن می‌گویند، ابوالحسن بنی صدر هزینه برگزاری این جشن را 650 میلیون دلار تخمین می‌زند. در این مستند به اتفاقات تکان‌دهنده‌ای که در جریان این جشن اشاره می‌کند که نشان می‌دهد این جشن تا چه میزان صرفاً کارکرد تبلیغی زودگذر داشته است.

همه این بلندپروازی‌های پرهزینه در شرایطی رخ می‌داد که اکثر مردم ایران، زندگی چندان مناسبی را سپری نمی‌کردند و طبیعتاً از چنین ولخرجی‌هایی راضی نبودند. نوع برخورد وسیع با مخالفان رژیم پهلوی همزمان با برگزاری جشن‌ها، باعث شد تا به صورت موقت این اعتراضات مشهود نباشد اما بیست مهرماه 1350 تا بیست و دوم بهمن 1357، فاصله زیادی نبود. 

این مستند را که نه نگاه طرفداران جمهوری اسلامی ایران، بلکه تلفیق نگاه مخالفان نظام و طرفداران و مسئولان نظام سلطنتی است، نشان می‌دهد جشنی که هنوز برخی سلطنت طلبان بر عظمتش تاکید می‌کنند، تا چه میزان کاریکاتوری بوده است. این مراسم در حالی به عنوان ظرف معرفی فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران معرفی می‌شد که اغلب نمادهای فرهنگی نظیر موسیقی اصیل ایرانی در ایران مراسم جایی نداشت و عمده طراحی این مراسم -از طراحی لباس هخامنشیان تا طراحی موسیقی- توسط طراحان سایر کشورها از جمله طراحان فرانسوی انجام می‌شد!